محمدحسین معصوم‌زاده: 24 مرداد سال جاری بود که طالبان توانست پس از هفته‌‌ها درگیری با دولت مرکزی افغانستان، کابل را به تصرف خود درآورد و حکومت را در دست گیرد. در این مدت این گروه با چالش‌‌های متعددی در امر حکومت‌‌داری روبه‌رو بوده است که از جمله‌‌ این چالش‌‌ها می‌‌توان به ‌‌رسمیت نیافتن حکومت طالبان توسط مجامع جهانی، بلوکه‌ میلیاردها دلار اموال افغانستان توسط ایالات متحده آمریکا، وضعیت نابسامانی اقتصادی، خطر ایجاد بحران انسانی با توجه به آغاز فصل سرما و عملیات‌‌های تروریستی داعش -که شیعیان و نیروهای طالبان از هدف‌‌های اصلی این حملات بوده‌اند- اشاره کرد. البته در این مدت طالبان توانست تا حدی حاکمیت خود را تثبیت کرده و میزبان گروه‌‌های دیپلماتیک از کشورهای مختلف باشد. 

با این وجود با توجه به متغیرهای مختلف همچنان نمی‌‌توان این گروه را حاکم مطلق افغانستان دانست، چرا که چالش‌‌هایی پیش‌ روی طالبان است که همچنان می‌‌تواند حاکمیت آن را به خطر اندازد.

1- تشکیل حکومت فراگیر متشکل از تمام اقوام: اصلی‌‌ترین مانع به رسمیت شناخته شدن حکومت امارت اسلامی افغانستان، عدم اطمینان کشورهای منطقه و جهان از مشارکت تمام گروه‌‌های قومی، مذهبی و حتی جنسیتی در ساختار جدید قدرت است. هر چند طالبان سعی کرده خود را فراگیر نشان دهد و با گروه‌‌های مختلف ارتباط برقرار کند اما همچنان این مساله یکی از پاشنه‌‌های آشیل این گروه است که مشروعیت آن را در داخل و خارج افغانستان تهدید می‌‌کند. در تمام نشست‌‌های دیپلماتیک میان کشورهای همسایه این کشور از جمله نشست تهران این موضوع به عنوان یکی از شروط اصلی در به رسمیت شناختن طالبان مطرح شده است. 

2- خطر ریزش بدنه و درگیری با گروه‌‌های تروریستی: بی‌‌ثباتی‌‌های افغانستان در ماه‌‌های اخیر این کشور را مستعد حضور گروه‌‌های تروریستی کرده‌‌ است. گروه‌‌هایی که در آغاز کار، طالبان را هم‌‌دیدگاه خود می‌‌دیدند اما الزامات حکومت‌‌داری و تفاوت دیدگاه‌‌ این گروه‌‌ها با امارت اسلامی شکافی را بین آنان ایجاد کرده که به‌‌ نظر می‌رسد به مرور زمان افزایش خواهد یافت. طبیعتا بدنه‌‌ ایدئولوژیک طالبان نیز مستعد ترک این گروه و جذب در گروه‌‌های دیگر است. 

3- نابسامانی اقتصادی: به موازات تغییر حکومت و نابسامانی‌‌های سیاسی و امنیتی، میزان تجارت خارجی افغانستان و واردات اقلام مورد نیاز مردم به شکل قابل توجهی کاهش یافته است. به این مشکل باید بلوکه 5/9 میلیارد دلار از دارایی‌های این کشور را اضافه کرد. علاوه بر این موارد، سرمای هوا نیز نگرانی‌‌ها درباره بحران انسانی در افغانستان را افزایش داده که می‌‌تواند پایه‌‌های نظام نوپای طالبانی را متزلزل کند.

گروه سیاسی: در پی انتشار نامه پوزش‌خواهی مرحوم آیت‌الله آذری‌قمی از رهبر معظم انقلاب اسلامی در رسانه‌ها و طرح برخی ادعاها و تردیدها در صحت و تاریخ آن، برخی پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی و تعدادی از مراکز و مؤسسات فعال در حوزه مطالعات تاریخی، طی نامه‌ای با اشاره به اهمیت موضوع و مباحث پیش‌آمده، از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی درخواست روشنگری و رفع ابهام کردند. 

به گزارش دفتر حفظ و نشر آثار حضرت‌ آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، این دفتر در پاسخ به این درخواست اعلام کرد مرحوم آیت‌الله آذری‌قمی مکاتبات متعددی با رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی داشته که از جمله‌ آنها ۲ نامه مشتمل بر عذرخواهی از معظم‌له است. نامه اول در 12/۳/۱375 برابر با ۱۴ محرم ۱۴۱۷ نگارش شده که در صفحه ۱۶۶ کتاب «روشن‌بینی امام خمینی رحمه..‌الله علیه» تألیف آیت‌الله ری‌شهری دامت‌برکاته درج شده و اخیراً توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی قدس‌سره‌الشریف منتشر شده‌ است. مرحوم آیت‌الله آذری‌قمی در نامه‌ دیگری در تاریخ ۱/۲/۱376 با اشاره به نامه‌ اول، به همین مضمون تصریح کرده و در بخشی از آن نوشته است:

«در نامه‌ای که توسط آقای مسعودی تقدیم شد جهت را سوال کرده بودید ایشان نمی‌دانستند. در اوایل مساله مرجعیت من فکر می‌کردم شما هم به دنبال مقام هستید. با توسل به حضرت عباس سلام‌الله علیه مشکلم فوراً حل شد و شنیدم که فرزندان خود را به آقای بهجت ارجاع داده‌اید. در هر صورت من سخت احساس مظلومیت و محرومیت از خدمت به نظام می‌نمایم و از شما توقع دارم که آن را رفع نمایید و اگر با آن سوء‌ظن به شما جسارت شده مرا ببخشید».

این دفتر  برای رفع هر گونه ابهام و به منظور بهره‌برداری همه‌ علاقه‌مندان بخصوص پژوهشگران حوزه تاریخ انقلاب اسلامی، تصویر آنها را منتشر می‌کند.

روابط عمومی دفتر حفظ و نشر آثار

حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی

***

نامه برخی مؤسسات فعال در حوزه مطالعات تاریخی درباره سندیت نامه عذرخواهی مرحوم آذری‌قمی از رهبر انقلاب: 

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

حضور محترم ریاست دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی

سلام علیکم

همان‌گونه که مستحضر هستید ماه‌ گذشته برخی از رسانه‌های مکتوب و مجازی برای اولین ‌بار متن و تصویر نامه‌ای منسوب به مرحوم آقای آذری‌قمی با مضمون عذرخواهی وی از مقام معظم رهبری و اظهار پشیمانی از مواضعی که علیه ایشان اتخاذ کرده بود را منتشر کردند که منجر به واکنش‌هایی نسبت به آن شده ‌است. یکی از مهم‌ترین این واکنش‌ها تشکیک در اصل وجود نامه و صحت تاریخ انتشار نامه است. شایان ذکر است در برخی منابع تاریخی همچون کتاب خاطرات آیت‌الله‌العظمی شبیری‌زنجانی با عنوان «جرعه‌ای از دریا»، ج ۴، ص ۶۵۳ و همچنین در تصویری که از دستخط آن مرحوم توسط یکی از خبرگزاری‌ها منتشر شده‌ است، صدور آن در تاریخ ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۷۶ دانسته شده است. در حالی که در برخی آثار تاریخی همچون کتاب «روشن‌بینی امام خمینی رحمه..‌الله علیه در نامه 6/۱/1368» تألیف آیت‌الله ری‌شهری، ص ۱۶۶ که از سوی مؤسسه عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) منتشر شده‌، تاریخ صدور نامه ۱۲ خرداد ۱۳۷۵ قید شده است.

گفتنی است منبع اخیر، این نامه و تاریخ نگارش آن را به «مرکز اسناد دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» استناد کرده ‌است.

با توجه به تهافت یادشده در تاریخ صدور نامه در این منابع و ابهام به وجود آمده پیرامون آن و اهمیت ثبت مضمون نامه به عنوان سندی مهم و عبرت‌آموز در تاریخ انقلاب اسلامی، تقاضامندیم آن مرکز نظر صریح خود را درباره تاریخ، مضمون نامه و اصالت تصویر منتشرشده از آن نامه، برای صیانت از حافظه تاریخی ملت و اسناد تاریخی که افراد و جریان‌هایی در صدد مخدوش‌سازی و تحریف آنها هستند، اعلام کند.

والأمر إلیکم

والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته

گروه سیاسی: کارگروه بررسی لغو تحریم‌ها در شرایطی از صبح روز گذشته آغاز به کار کرد که عدم قبول توافق موقت و رد اجبار برای پذیرش پیش‌نویس حاصل از 6 دور مذاکرات پیشین در دولت روحانی مهم‌ترین مساله‌ای است که تیم ایرانی تلاش می‌کند در مذاکرات جدید به طرف غربی بفهماند. این موارد در جمع‌بندی علی باقری به عنوان رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی از نشست روز دوشنبه هم مورد تاکید قرار گرفت و معاون سیاسی وزارت امور خارجه دولت سیزدهم اعلام کرد آن چیزی که از 6 دور مذاکرات قبلی پیش روی ما است، پیش‌نویس است نه توافق.

به گزارش «وطن‌امروز»، تیم ایرانی در مقطع کنونی همان‌طور که طرف آمریکایی درباره خروج از برجام ادعا می‌کرد توافقات دولت قبل است، پاسخ متناسبی را در نظر گرفته است. بر این اساس دولت سیزدهم هم محق است در شرایط مشابه، دیدگاه‌های مجزا از دولت روحانی به روند طی شده داشته باشد. از این رو ایران باید با تکیه بر همان چیزی که آمریکایی‌ها در زمان برجام می‌گفتند تا زمانی که درباره همه چیز توافق نشود، درباره هیچ چیزی توافق نشده است، شروط مدنظر ایران را که چند بار توسط رهبر انقلاب مبنی بر لغو تحریم‌ها و راستی‌‌آزمایی ایران اعلام شده است، پیگیری کند. در واقع راهنمای عمل تیم ایرانی به ریاست باقری در وین این است که توافق بد، بدتر از عدم توافق است.

 

* آن چیزی که از ۶ دور گذشته مانده پیش‌نویس است نه توافق

علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایرانی در مذاکرات با 1+4 در جمع خبرنگاران بعد از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام در پاسخ به این سؤال که آیا گفت‌وگوها در کارگروه رفع تحریم‌ها که از صبح سه‌شنبه (دیروز) کار خود را آغاز خواهد کرد از همان نقطه‌ 5 ماه پیش شروع می‌شود یا قرار است مباحث جدیدی مطرح شود، اظهار داشت: آن چیزی که از ۶ دور گذشته گفت‌وگوها پیش روی ماست یک پیش‌نویس است نه یک توافق، پیش‌نویس محل مذاکره است، به همین جهت تا وقتی راجع به همه چیز توافق صورت نگیرد، درباره هیچ چیز توافق نشده است. 

باقری افزود: بر این اساس همه مباحثی که در ۶ دور گفت‌وگوهای وین به جمع‌بندی رسیده قابل مذاکره است و این مورد اذعان همه طرف‌های گفت‌وگو در نشست هم بود. 

معاون وزیر امور خارجه همچنین درباره نشست روز دوشنبه کمیسیون مشترک برجام نیز اضافه کرد: این نشست ۲ دستور کار داشت. دستور کار اول گزارشی درباره وضعیت اجرای برجام بود و دستور کار دوم درباره دیدگاه‌های طرف‌های شرکت‌کننده در این نشست در رابطه با مذاکرات در دوره پیش‌رو بود. در موضوع اول نگاه خود را بیان کردیم که عامل اصلی وضعیتی که الان با آن مواجه هستیم اقدام غیرقانونی آمریکایی‌ها در نقض توافق و قطعنامه ۲۲۳۱ و نقض قواعد و مقررات بین‌المللی است و اقدامی که آمریکایی‌ها در اعمال تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه علیه مردم ما کردند، عامل اصلی وضعیت و شرایط کنونی است. وی ادامه داد: نکته دیگری که در نشست تاکید شد، بحث استمرار این وضعیت است، یعنی سیاست فشار حداکثری آمریکا که در پی خروج این کشور از برجام علیه ایران اتخاذ شد همچنان ادامه دارد، در حالی که دولت کنونی مدعی است با سیاست‌های قبلی مخالفت داشته و دارد. دیپلمات ارشد ایران بیان کرد: بر این اساس باید دستور کار نخست و اولویت‌دار کمیسیون مشترک برجام، رسیدگی به وضعیت تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی باشد که این مساله مورد اتفاق نشست قرار گرفت و بر همین اساس نیز مقرر شد صبح سه‌شنبه (نهم آذر) نشست کارگروه تحریم در وین برگزار شود. باقری درباره چشم‌انداز آتی مذاکرات هم گفت: تأکید کردیم باید شاخص‌ها و معیارهایی که جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به یک توافق نتیجه‌گرا، نتیجه‌بخش و پایدار مدنظر دارد، مورد توجه قرار گیرد که خیلی از ملاک‌ها و شاخص‌هایی که ما به صورت اجمالی در این جلسه بیان کردیم مورد استقبال طرف‌های دیگر قرار گرفت از جمله موضوع ارائه تضمین از سوی آمریکا. وی همچنین افزود: تأکید کردیم باید مساله اصلی لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه آمریکا باشد و خوشبختانه مورد اتفاق دیگر اعضا قرار گرفت. تأکید کردیم که باید الزامات مربوط به لغو تحریم‌ها بخوبی دیده شود و از جمله آنها موضوع تضمین است که باید تضمین‌هایی دریافت کنیم که دولت آمریکا و دیگر دولت‌های عضو برجام نتوانند از توافق خارج شوند و این تضمین در اختیار ایران باشد و همین‌طور تضمین درباره عدم اعمال تحریم جدید و همچنین عدم اعمال مجدد تحریم‌های گذشته و عدم استفاده از سازوکارهایی که در توافق وجود دارد به این معنا که به هر بهانه‌ای نتوانند از این سازوکارها استفاده کنند. 

معاون وزیر امور خارجه بیان کرد: مجموعه نشست روز دوشنبه سازنده و مفید بود و برخی اعضا از جمله نمایندگان روسیه و چین از مواضع ایران استقبال و حمایت کردند و نمایندگان کشورهای اروپایی نیز در چارچوب بیان نگاه خودشان و مواضع کشورهای متبوع‌شان بر این نکته تصریح داشتند که این آمریکا بوده که چنین شرایطی را ایجاد کرده و اقدامی که باید انجام شود باید از سوی آمریکا باشد. باقری در پاسخ به این پرسش که آیا مذاکرات براساس 6 دور قبلی که عراقچی انجام داد، انجام می‌شود یا تغییری در مسیر شاهد خواهیم بود، خاطرنشان کرد: تغییرات شکلی و محتوایی در مسیر مذاکرات قاعدتا باید انجام شود. معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به اظهارات رابرت مالی درباره توافق موقت و اینکه آیا ایران توافق موقت را قبول دارد، اظهار داشت: اول اینکه ما درباره مذاکرات جدی صحبت می‌کنیم و دوم ما در وین فقط با ۱+۴ صحبت می‌کنیم. وی درباره اظهارات انریکه مورا، معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی مبنی بر اینکه برداشتش از صحبت‌های هیأت ایرانی این بوده که برداشتن تحریم‌ها به صورت گام به گام باید باشد نیز تصریح کرد: اصلا راجع به چنین چیزی بحث نشد و صحبتی در این باره نشده است. 

 

* توافق موقت در کار نیست

یک منبع ایرانی در گفت‌و‌گو با شبکه الجزیره، ضمن تأکید بر اینکه ایران توافق موقت در وین را نخواهد پذیرفت، گفت ایران در صورت شکست مذاکرات، گزینه‌های دیگری در دست دارد و این موضوع را طرف‌های دیگر نیز می‌دانند. او افزود: «هیچ چانه‌زنی و بحثی درباره پرونده‌های سیاسی و امنیتی در وین صورت نمی‌گیرد و اولویت فقط رفع تحریم‌هاست. پیشرفت در مذاکرات منوط به این است که طرف‌های مقابل تضمین‌های واقعی درباره رفع تحریم‌ها بدهند».

 

* جمهوری‌خواهان قدرت بگیرند، دوباره برجام را پاره می‌کنند!

«تام کاتن» سناتور جمهوری‌خواه کنگره آمریکا که مواضع بسیار تندی در قبال جمهوری اسلامی دارد در جریان مذاکرات «وین» برای احیای برجام در پیامی تند گفت در صورت روی کار آمدن جمهوری‌خواهان، مجددا هر گونه توافق با ایران پاره خواهد شد. وی در صفحه توئیتر خود در این باره نوشت: «توافق هسته‌ای (جو) بایدن- ایران حتی از آنچه قبلا حاصل شده بود بدتر خواهد بود و وقتی جمهوری‌خواهان [در آمریکا] قدرت بگیرند، مجددا پاره خواهد شد». تام کاتن همان سناتوری بود که پس از انعقاد برجام بانی نامه ۴۷ سناتور آمریکایی به مسؤولان ایران بود؛ نامه‌ای که در آن هشدار داده بود هر گونه توافق هسته‌ای میان آمریکا و ایران صرفا تا پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما دوام خواهد داشت. پس از این اتفاق جدال توئیتری این سناتور آمریکایی و محمدجواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه و این جمله از ظریف که «همه برای کاتن پیام گذاشتند که پولت را از هاروارد پس ‌بگیر» شهرت زیادی پیدا کرد. البته مدت زیادی نگذشت که صحت ادعای کاتن با خروج ترامپ از برجام ثابت شد!

قابل ذکر است تد کروز، دیگر سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی  هم پیش از کاتن در توئیتی هشدار داده بود: اگر هر توافقی با ایران به عنوان یک معاهده توسط سنا تصویب نشود -که بایدن می‌داند چنین اتفاقی نخواهد افتاد- مطمئنا هر رئیس‌جمهور جمهوری‌خواهی در آینده آن را پاره خواهد کرد. 

 

* نگرانی‌های رو به تزاید واشنگتن

پایگاه خبری «آکسیوس» آمریکا که از ماه‌های گذشته به اخبار اختصاصی پیرامون تحولات هسته‌ای ایران در ایالات متحده دسترسی پیدا کرده است به نقل از منابع آگاه با بحث‌های داخلی آمریکا گزارش داد مقامات ارشد بایدن عمیقا نگران هستند که ایران در توسعه هسته‌ای کنونی خود بیش از حد پیش برود که باعث شود برای بازگشت به توافق ۲۰۱۵ بسیار دیر شود. این نگرانی ریشه در این واقعیت دارد که دانشمندان دانشی را که پس از توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته به دست می‌آورند، از یاد نمی‌برند. به نوشته آکسیوس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به گزارش این رسانه مدعی شد: «ما به صراحت اعلام کرده‌ایم تداوم تشدید هسته‌ای ایران غیرسازنده است و با هدف اعلام شده این کشور مبنی بر بازگشت به پایبندی متقابل به برجام همخوانی ندارد». پایگاه آکسیوس دوشنبه هم در گزارش دیگری نوشت ۲ منبع آمریکایی اعلام کردند رژیم صهیونیستی ۲ هفته پیش اطلاعاتی را با متحدان آمریکایی و اروپایی به اشتراک گذاشته که نشان می‌دهد ایران گام‌های فنی برای آماده‌سازی غنی‌سازی اورانیوم تا غنای 90 درصد را برداشته است. بر اساس اطلاعاتی که توسط رژیم صهیونیستی با آمریکا به اشتراک گذاشته شده، ایران مقدماتی را فراهم کرده که به این کشور اجازه می‌دهد در صورتی که تصمیم بگیرد طی چند هفته غنی‌سازی 90 درصد را آغاز کند. آکسیوس نوشت دفتر نخست‌وزیری، وزارت خارجه و وزارت جنگ رژیم صهیونیستی از اظهارنظر درباره این گزارش خودداری کردند. کاخ سفید نیز به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این باره پاسخی نداده است. آکسیوس در گزارش خود نوشت گانتس طی روزهای آینده به واشنگتن سفر خواهد کرد تا با «لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا و دیگر مقام‌های این کشور درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کند. در همین حال روزنامه «نیویورک‌تایمز» شامگاه دوشنبه با انتشار گزارشی درباره نشست کمیسیون مشترک برجام در وین نوشت: «یک مقام ارشد اروپایی -که خواست نامش فاش نشود- گفت مذاکره‌کننده ایران در این نشست گفت در صورتی که خواسته‌های ایران برآورده نشود، ایران برنامه هسته‌ای خود را تشدید خواهد بخشید. 

***

عباس اسماعیل‌گل‌: مراسم اختتامیه دومین جایزه ادبی شهید سیدعلی اندرزگو، سه‌شنبه شب با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از اهالی حوزه کتاب و نشر در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) برگزار و آثار منتخب دومین دوره این جایزه معرفی شدند. 

سال 96 بود که مجمع ناشران انقلاب اسلامی با همکاری انجمن قلم ایران، بنیاد فرهنگی خاتم‌الاوصیاء، مرکز مطالعات تاریخ معاصر، مؤسسه شهرستان ادب و مرکز اسناد انقلاب اسلامی جایزه‌ای راهبردی به نام «جایزه ادبی شهید سیدعلی اندرزگو» را برای مقابله با تحریف تاریخ معاصر و تطهیر چهره خاندان پهلوی تأسیس کرد. این جایزه در بخش‌های مختلف، کتاب‌های شاخص تولید شده در موضوعات مقابله با تحریف انقلاب و تطهیر پهلوی‌ها را بررسی کرده و از بین آنها، آثار برگزیده‌ را انتخاب می‌کند. مراسم اعطای جوایز آن نیز به‌ صورت دوسالانه و در سالروز شهادت سیدعلی اندرزگو برگزار می‌شود که دومین دوره این جایزه به دلیل شیوع کرونا به تعویق افتاد. 

پس از اعلام فراخوان جایزه، ۳۱۵ عنوان کتاب به دبیرخانه این جایزه رسید و به هیات‌های داوری ارجاع داده شد. نامزدهای این جایزه پس از بررسی در هیات‌های داوری معرفی شدند و این آثار در معرض رأی 30 نفر از نخبگان حوزه کتاب، روایت و رسانه قرار گرفت. پس از جمع آرای هیات نخبگانی آثار منتخب اعلام شدند که در ادامه به معرفی این ۵ اثر می‌پردازیم. 

 

* روایت تاریخ و تاریخ‌شفاهی

در بخش روایت تاریخ، از بین ۳ کتاب «رضانام تا رضاخان»، «روز آزادی زن» و «گوهر صبر»، کتاب «رضانام تا رضاخان» توانست بیشترین آرای هیات نخبگانی را دریافت کند. هدایت‌الله بهبودی در «رضانام تا رضاخان» با بهره‌گیری از قالب زندگینامه‌نویسی و به ‌شکل سال‌شمار، روایتی جامع را از زندگی رضا پهلوی از دوره تولد تا کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ و تبدیل رضاخان به فرمانده نظامی کودتای ۱۲۹۹ روایت کرده است. مؤلف با مراجعه به اسناد و مدارک متنوع تاریخی، افزون بر بررسی پیشینه خانوادگی، نحوه پیوستن به نیروی قزاق و پیشرفت در آن، ارتباط با انگلیسی‌ها و انتخاب ‌شدن به فرماندهی کودتا از سوی انگلیسی‌ها، پرتوی بر روحیات، اخلاق و زندگی خصوصی و خانوادگی رضاخان نیز افکنده است. کتاب از فصل‌بندی یا بخش‌بندی متداول کتاب‌های تاریخی پیروی نمی‌کند. مؤلف مطالب کتاب را ذیل عنوان‌هایی کوتاه و بلند، پشت ‌سر هم قرار داده و در پایان کتاب، منابع و تصاویر قرار گرفته است. 

 

* کودک و نوجوان

در بخش کودک و نوجوان ۵ کتابی که نامزد این دوره بودند عبارت بودند از «تونل سوم»، «جایی آن طرف پرچین»، «رد انگشت‌های اصلی»، «سلفی با خرابکار» و «گزارش‌های امیر، پسر عاشق». هیات نخبگانی دومین دوره جایزه شهید اندرزگو بیشترین آرای خود را به ۲ کتاب «تونل سوم» و «رد انگشت‌های اصلی» داد و این ۲ اثر به عنوان منتخبان این بخش معرفی شدند. 

«رد انگشت‌های اصلی» به نویسندگی حسین قربان‌زاده‌خیاوی، پسری 15 ‌ساله به نام اباذر را روایت می‌کند که به قوپوز‌نوازی و تصنیف «کرم و اصلی» علاقه‌مند است. بعد از مرگ والدینش، سرپرستی اباذر را عمویش، حاجی‌دایی که یک روحانی است بر عهده دارد. اباذر هنگام برگزاری جشن‌های شاهنشاهی و اجرای قوپوزنوازی و تصنیف کرم و اصلی، با دختری به نام گل‌آرا آشنا می‌شود که از قضا پدرش، سرهنگ ثنافر، در شهربانی وظیفه‌ سرکوب انقلابیون را بر عهده دارد. سرهنگ ثنافر رابطه خوبی با اباذر نداشته و برای او دردسرهایی ایجاد می‌کند. از سویی، مرگ پدر اباذر در ‌هاله‌ای از ابهام است. اباذر با وجود مخالفت‌های عمویش، از طریق دوستان پدرش وارد گروه مجاهدین خلق می‌شود اما طولی نمی‌کشد که علاوه بر شناخت عاملان قتل پدرش به ماهیت مجاهدین خلق پی برده و به قیام مردمی می‌پیوندد. 

همچنین فاطمه الیاسی در «تونل سوم» روایت پسری به نام وحید را بیان می‌کند که در روزهای قبل از انقلاب در شهر کرمانشاه زندگی ساده‌ای را در کنار خانواده‌اش می‌گذراند. وحید پسری پرانرژی است که با آموزش‌های برادرش، احمد، آجری ضدصدا ساخته است. خبر این اختراع به گوش نیروهای ساواک رسیده و آنها با دادن امتیاز به وحید، او را برای همکاری با خود ترغیب می‌کنند. وحید کم‌کم با ارتباطی که با نیروهای انقلابی پیدا می‌کند، متوجه می‌شود که مقصود ساواکی‌ها از به ‌دست‌ آوردن اختراعش، ترمیم دیوارهای زندان برای نگهداری و شکنجه نیروهای انقلابی است. به همین دلیل، با همکاری احمد، برادرش، سعی می‌کند طراحی نقشه راهروهای زندان را طوری انجام دهد که به نفع نیروهای انقلابی باشد. در کنار اینها، وحید یک بار کازینو را با نقشه‌ای به هم می‌ریزد و توجه نیروهای انقلابی را به خود جلب می‌کند. 

 

* داستان و رمان بزرگسال

داوران بخش داستان بلند و رمان بزرگسال از بین آثار ارسال شده به دبیرخانه، ۵ کتاب «بی‌نام پدر»، «تشریف»، «جامانده از پسر»، «چهل‌و‌یکم» و «ماتی‌خان» را منتخبان هیات داوری دومین دوره جایزه شهید اندرزگو در بخش «داستان بلند و رمان بزرگسال» معرفی کردند و در این میان رمان «تشریف» و «ماتی‌خان» انتخاب نهایی نخبگان این بخش شدند. 

«ماتی‌خان» بزرگ ایل ترکمنی است که با درایتش، زمانی که همه اقوام ترکمن هنوز سلاح به دست دارند، سلاح‌های‌شان را به نیروهای امنیتی کشور تحویل می‌دهند. او سپس زندگی یکجانشینی را بر کوچ ترجیح داده و دشتی را انتخاب و ایل را در آنجا ساکن می‌کند. از طرف حکومت، نیروهایی برای تأمین امنیت مرزهای شمال شرق به ترکمن‌صحرا می‌آیند. اهالی حس بدی به امنیه‌ها دارند اما ماتی‌خان با مدیریتش می‌کوشد تا اوضاع را به نفع ایلات ترکمن کنترل کند. با این حال، آزار دختران و زنان ترکمن توسط سربازان امنیه، مردم را برآشفته می‌کند. از طرفی، اجبار مردم به اجرای فرمان کشف حجاب و قتل امنیه‌ای که دختر ایلاتی را آزار داده بود، آنان را وادار می‌کند تا برای حل این مشکل مشورت کنند. 

همچنین رمان «تشریف» نوشته علی‌اصغر عزتی‌پاک، برگی ۳ ‌روزه از زندگی شخصی به نام شهریار است که در دوران تحصیل در دانش‌سرای همدان، با دختری به نام مهری آشنا می‌شود و در نهایت با او ازدواج می‌کند. در شب عروسی، مهری رازی را برای شهریار افشا می‌کند که او را شوکه می‌کند. مصطفی، دوست شهریار، حرف‌هایی درباره 16 آذر‌ زده و گفته بود آن سال، شاه چند نفر از بهترین دانشجوهایش را پیش پای آمریکایی‌ها قربانی کرده است. مهری گزارشی از این صحبت‌ها به دایی خود که مأمور امنیتی است، می‌دهد و همین گزارش باعث دستگیری و اخراج مصطفی از دانش‌سرا می‌شود. آذر سال 1357 است و حکومت ‌نظامی و منع آمدوشد. شهریار در خیابان باباطاهر، سرگردان و بی‌اعتنا به منع آمدوشد قدم می‌زند که مأموران دستگیرش می‌کنند. او بعد از آزادی، برای یافتن مصطفی به شهر کبودرآهنگ، ده‌بینه، خانه پدری او حرکت می‌کند اما در آنجا هم پیدایش نمی‌کند و به همدان برمی‌گردد و در این مسیر، با شخصیت‌ها و اتفاقات عجیبی روبه‌رو می‌شود. شهریار مستأصل از پیدا کردن مصطفی، همچنان به‌ دنبال او است. 

بنا بر اعلام دبیرخانه جایزه شهید اندرزگو در این دوره به نویسندگان آثار منتخب یک لوح تقدیر به همراه 220 میلیون ریال جایزه نقدی و به نویسندگان تمام آثار نامزد شده یک لوح تقدیر به همراه مبلغ 50 میلیون ریال جایزه نقدی اهدا شد. همچنین از تمام آثار نامزد شده ۲ هزار نسخه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خریداری می‌شود. 

گفتنی است در این مراسم از 7 نوقلمی که برای نخستین‌بار در حوزه تاریخ انقلاب دست به قلم شدند تقدیر شد و از آقای منصور انوری بابت تلاش‌های خود در سالیان متوالی برای نوشتن رمان 12 جلدی «جاده جنگ» تجلیل به عمل آمد. 

طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به مرکز پژوهش‌های مجلس برگشت خورد تا مواد آن بر اساس نظرات کارشناسان و صاحبنظران اصلاح شود. 

به گزارش تسنیم، با رای اعضای کمیسیون مشترک صیانت (حمایت از کاربران در فضای مجازی)، این طرح به مرکز پژوهش‌های مجلس برگشت خورد تا مواد آن بر اساس نظرات کارشناسان و صاحبنظران اصلاح شود. در جریان جلسه گذشته کمیسیون طرح صیانت اعلام شد وزیر ارتباطات در نامه‌ای خواستار اصلاح برخی مواد طرح شده است. شنیده‌ها حاکی از این است این فرآیند با پیگیری محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس انجام شده و در پیش‌نویس پیشنهادات دولت نیز مباحث مربوط به اینستاگرام و پلتفرم‌های پرمخاطب تغییرات جدی دارد. در همین رابطه، لطف‌الله سیاهکلی، سخنگوی کمیسیون مشترک بررسی طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی با اشاره به نشست عصر دیروز این کمیسیون گفت: از آنجا که اواخر جلسه روز دوشنبه کمیسیون، تعداد اعضا از حدنصاب دوسوم برای رای‌گیری افتاد، امکان به رای‌ گذاشتن پیشنهاد دولت میسر نشد. بنابراین در این رابطه به شکل استمزاجی رای‌گیری انجام شد که نتیجه آن نیز مثبت بود. به همین دلیل مقرر شد برای بررسی پیشنهاد دولت و انطباق آن با کلیات و جزئیات طرح، آن را به مرکز پژوهش‌ها ارسال کنیم. وی افزود: در همین راستا در نشست عصر امروز (دیروز) کمیسیون که با حضور اکثریت اعضا برگزار شد، رای‌گیری رسمی درباره دستور کار جلسه دیروز انجام شد و اعضا به بازگرداندن طرح به مرکز پژوهش‌ها رای مثبت دادند. سخنگوی کمیسیون مشترک بررسی طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی خاطرنشان کرد: علت ارسال طرح به مرکز پژوهش‌های مجلس این بود که پیشنهاد دولت درباره این طرح موجب تغییراتی در کلیات و جزئیات طرح مذکور می‌شد و با توجه به اینکه هدف ما این است نظرات دولت پیرامون این طرح نیز مدنظر قرار گیرد، آن را به مرکز پژوهش‌ها ارجاع دادیم تا تغییرات لازم روی طرح را در مدت 10 روز اعمال کند. سیاهکلی گفت: جلسه آتی کمیسیون یک روز پس از اتمام بررسی طرح در مرکز پژوهش‌ها برگزار خواهد شد.

گروه بین‌الملل: کمیته تحقیقاتی ویژه سوءقصد به نخست‌وزیر عراق به ریاست «قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی این کشور، نتایج اولیه تحقیقات خود را اعلام کرده اما در آن عامل یا عوامل این حمله مشخص نشده است. دوشنبه‌شب، کمیته تحقیقاتی ویژه بررسی عوامل حمله پهپادی نیمه آبان‌ماه گذشته به منزل مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق با حضور مسؤولان دفتر نخست‌وزیر، وزرا و مسؤولان امنیتی به ریاست قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق تشکیل شد و گزارش اولیه خود را رسانه‌ای کرد. در این گزارش اعلام شد حمله پهپادی یک واقعیت غیرقابل انکار است اما نامی از عوامل این حمله برده نشد، زیرا هنوز این کمیته به عاملان این حمله یا طرف‌های آن نرسیده است. نکات مهم گزارش قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق به شرح زیر است: 

• ثابت شد حمله به منزل نخست‌وزیر با ۲ پهپاد صورت گرفته است.

• حمله پهپادی با پرتاب ۲ راکت؛ یکی روی پشت بام منزل نخست‌وزیر و دیگری در حیاط آن رخ داد.

• حمله با ۲ راکت به منزل الکاظمی نشان می‌دهد جان نخست‌وزیر عراق هدف گرفته شد.

• از اقدام ۲ تیم در بخش‌های مبارزه با انفجارات (چک و خنثی) و مستندات جنایی در منفجر کردن راکت بدون برداشتن اثر انگشت شوکه شدیم.

• کمیته تحقیق تصمیم به زندانی کردن عناصر ۲ تیم مسؤول درباره منفجر کردن راکت و تحویل آنان به وزارت کشور گرفت.

• تحقیق برای آگاهی از علت‌های پشت پرده برنداشتن اثر انگشت و انفجار راکت ادامه دارد.

• کمیته تحقیق تاکنون هیچ شخص یا طرفی را متهم نمی‌کند و تحقیقات به زمان بیشتری نیاز دارد.

• کمیته تحقیق از هیچ طرف خارجی تاکنون کمک نگرفته است.

• ممکن است از تلاش دولت‌های دوست و برادر برای کشف حقیقت کمک بگیریم و از همه امکانات استفاده کنیم.

• سرنخ‌های مهمی برای رسیدن به حقیقت در دست داریم و باید به تحقیقات برای دقت بالا فرصت داد.

• رادارها قادر به کشف پهپادهایی نیستند که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند.

• منزل نخست‌وزیر در معرض حمله تروریستی به قصد جان او قرار گرفت. بین ۲ راکت ۵ متر فاصله بود که یکی سکونتگاه او و دیگری محل خروج او از منزل را نشانه رفت.

• از دفتر نخست‌وزیری خواستیم نام‌های دیدار‌کنندگان با او در ۱۰ روز پیش از حادثه را به ما بدهند.

 

* انتقاد از اعلام نتایج تحقیقات درباره ترور مشکوک الکاظمی

نتایج تحقیقات درباره تلاش برای ترور «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق که روز دوشنبه اعلام شد با انتقادهای تندی مواجه شده است.  پایگاه خبری «العهدنیوز» در گزارشی با اشاره به انتقادات به گزارش این حادثه مشکوک نوشت: نزدیکان نخست‌وزیر پیش‌تر اعلام کردند در نتایج تحقیقات نام برخی افراد و گروه‌ها و حقایقی از عملیات حمله پهپادی به اقامتگاه الکاظمی فاش خواهد شد اما آنچه در گزارش منتشر شد مواردی بود که همگان از آن مطلع بودند. به نوشته العهد نیوز، آنچه دیروز(دوشنبه) فاش شد از قبل نیز مشخص بود و نتایج تحقیقات تنها به مکان برخاستن پهپادها بسنده کرده و به نام دقیق مکان و نقطه برخاستن پهپادها هم اشاره نشده است. در همین راستا، «ایاد العنبر» تحلیلگر سیاسی و امنیتی گفت فیلم و تصاویر حادثه و اقدام پهپادها در هدف گرفتن اقامتگاه الکاظمی که روز گذشته منتشر شد قانع‌کننده نیست. العنبر در گفت‌وگو با شبکه العهد گفته زمان‌های اعلام تحقیقات غیرحرفه‌ای است. «حسین شلوشی» نویسنده و تحلیلگر سیاسی، در این زمینه گفت: کنفرانسی که در آن نتایج تحقیقات درباره ترور الکاظمی اعلام شد، سیاسی بود و این حادثه کل دولت را محکوم می‌کند. وی خاطرنشان کرد که اعلام چگونگی عملیات ترور در وهله اول بر عهده دولت و مشاوران آن است و رسانه‌ها به طور گسترده در روند تحقیقات همراهی کردند. 

 

* کتائب حزب‌الله اظهارات مشاور امنیت ملی عراق را زیر سؤال برد

کتائب حزب‌الله عراق با صدور بیانیه‌ای سوء‌قصد اخیر علیه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق را «ساختگی» ارزیابی کرد. به گزارش روز سه‌شنبه شبکه تلویزیونی المیادین، « ابوعلی العسکری» مسؤول امنیتی «کتائب حزب‌الله» عراق، طی بیانیه‌ای که در کانال تلگرامی‌اش منتشر شد، اعلام کرد: « اغلب رهبران، اشخاص امنیتی و سیاسی، حتی سفرای کشورهای بزرگ در بغداد می‌دانند که عملیات موسوم به هدف قرار دادن منزل [نخست‌وزیر] صحت ندارد و الکاظمی در زمان وقوع انفجار ساختگی در خانه حضور نداشت، لذا بهتر است آنها، ابتدا حضورش در منزل را ثابت کنند تا بقیه داستان را تکمیل کنند». ابوعلی در ادامه بر ضرورت بررسی موارد ذیل تاکید کرد:

اول: ما درخواست می‌کنیم این امر از طریق ساده‌ترین انواع تحقیقات به دست ‌آید:

الف) اثبات وجود [هدف] در منزل در زمان انفجار ساختگی از طریق دوربین‌های مداربسته موجود در داخل منزل 

ب) فقط 10 ثانیه قبل از وقوع انفجار را با همان دوربین‌هایی که خارج از منزل ثبت شده، به اضافه تصویرهای 6 دوربین مداربسته در داخل منزل برای رویت لحظه فرود یک یا ۲ موشک در داخل منزل را نشان دهید. 

پ) آقای قاسم الاعرجی اعلام کرد که ماده استفاده شده در انفجار C4 بوده و همه تکنیسین‌ها می‌دانند که این ماده قطعا در این نوع موشک‌ها استفاده نمی‌شود. 

ت- توضیحات و سؤالاتی به شرح زیر مطرح است:

۱- سربازی که دیده می‌شود و به سمت بالا شلیک می‌کند، به سمت یک پهپاد شلیک نمی‌کند، بلکه در مواقعی که احساس ترس می‌کرد، تیراندازی می‌کرد. 

۲- شهادت همسایگان کجاست؟ آیا آنها مورد اعتمادند؟ 

۳- تصاویر رادارهای هواپیماهای آمریکایی که در لحظه انفجار آسمان منطقه سبز را رصد می‌کردند، کجاست؟

۴- نیروهای خدماتی، اسکورت و مشاوری که ادعا می‌شود مجروح شده‌اند، کجا هستند؟ مجروحان کجا بستری هستند و چه کسانی بودند؟

۵- بقایای قطعات موشک ادعایی کجاست؟

۶- عکس زخم قربانی کجاست تا همه بر آنچه بر سردار غیورمان «شهید زنده» گذشت، بگرییم؟

دوم: از آقای الاعرجی می‌خواهیم افسران مامور تحقیق را آزاد کند تا آنها علنا درباره حقایقی که در این تئاتر نمایشی یافته‌اند، سخن بگویند تا آنچه را که روشن است، فاش کنند. ما درباره هرگونه آسیب وارد کردن به زندگی و جان این افسران هشدار می‌دهیم. سایر برادران افسر در سرویس‌های امنیتی باید برای اطلاع از سرنوشت همقطاران خود وارد عمل شوند (پیش‌تر، برخی رسانه‌های عراقی نزدیک به گروه‌های مقاومت خبر دادند ۲ ژنرال عراقی شامل «ایاد العیساوی» مدیر کل مستندات جنایی و «صباح حسن الشبلی» مدیرکل بخش چک و خنثی‌سازی در ارتباط با گزارشی مربوط به تلاش برای ترور نخست‌وزیر عراق بازداشت شده‌اند. شبکه العهد نیوز عراق اعلام کرد این ۲ افسر بلندپایه عراقی پیش‌تر گزارشی در رد سوءقصد به منزل مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق داده‌اند و اکنون در بازداشتگاهی ویژه به سر می‌برند).

سوم: میان دبیرکل کتائب حزب‌الله، رهبران چارچوب هماهنگی، قاضی فائق زیدان، رئیس‌جمهور برهم صالح و الکاظمی توافق شد مقاومت در تحقیقات فنی این پرونده حاضر باشد اما متعاقبا این توافق رد شد و ما امروز تأیید می‌کنیم که کتائب‌ حزب‌الله همچنان آماده حضور در کمیته زیر نظر آقای الاعرجی است. 

چهارم: پیام‌های رمزگذاری شده از مجاورت «قربانی» و ارباب پشت سر او حتی کودکان مبارزان مقاومت را مرعوب نخواهد کرد. آنها به خداوند متعال، رهبری و مردم خود اتکا و اعتماد دارند. پیروزی همپیمان آنهاست و شرم و شکست از آن کسانی است که علیه آنها توطئه کنند. 

پنجم: ما مجددا تأکید می‌کنیم آنچه در انتخابات پارلمانی اخیر روی داد، بزرگ‌ترین تقلب و فریب در تاریخ معاصر مردم عراق است و حقوق شهدا و مجروحانی که در اعتراض به این تقلب در میادین تظاهرات بر زمین افتادند، بیهوده نخواهد بود. این نمایش‌ها و آنچه در پی آن می‌آید، مردان را از انجام وظیفه شرعی و اخلاقی خود در قبال مردم و امت منصرف نخواهد کرد. 

***

تأکید کمیساریای انتخابات عراق بر تغییر ۵ کرسی

کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق از تغییر در 5 کرسی پارلمان عراق در پی بررسی شکایت‌ها نسبت به نتایج انتخابات خبر داد و تاکید کرد امکان اعلام نتایج نهایی انتخابات در اواخر هفته جاری وجود دارد. «عماد جمیل محسن» عضو تیم رسانه‌ای کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق گفت: بزودی بررسی شکایت‌ها توسط هیات قضایی به پایان می‌رسد و هزار و 436 شکایت مورد تایید قرار خواهد گرفت. وی در ادامه افزود: کمیساریا به وظیفه خود عمل کرده و آماده اعلام نتایج انتخابات و اسامی برندگان است و احتمالا نتایج انتخابات اواخر هفته جاری اعلام می‌شود. «عماد جمیل» گفت: تغییر در نتایج انتخابات به موجب شکایت‌های اخیر در 5 کرسی پارلمان تاثیر گذاشته و نتایج اولیه اعلام شده در اربیل، نینوا، کرکوک، بغداد و بصره را تغییر داده است. وی با اشاره به اینکه تغییر در نتایج انتخابات با ابطال نتایج برخی صندوق‌های رای رخ داده، گفت: کمیساریای عالی مستقل انتخابات برای اعلام نتایج نهایی به چند روز نیاز دارد، زیرا اجرای تصمیم هیات قضایی به نیاز به زمان دارد. منابع آگاه در کمیساریای انتخابات پیش‌بینی کردند هیات قضایی تا اوایل ماه آتی همه شکایت‌ها را تعیین‌ تکلیف کرده و پس از آن، کمیساریا نتایج نهایی را اعلام خواهد کرد. این منابع افزودند: تایید نهایی نتایج انتخابات توسط دادگاه فدرال مستلزم زمان طولانی نیست و این دادگاه به طور کلی نتایج را بررسی خواهد کرد و کاری به درخواست‌ها برای بازشماری دستی آرا ندارد، زیرا این امر جزو حیطه اختیارات هیات قضایی است.

اسدالله خسروی: با آنکه «اُمیکرون» به عنوان ویروس جدید جهش‌یافته کرونا این روزها در 18 کشور دنیا شناسایی شده که نشان از قدرت سرایت‌پذیری بسیار بالای این ویروس دارد اما متاسفانه در ایران رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این شرایط سخت به زیر 50 درصد رسیده و آمار مرگ‌و‌میرهای کرونایی نیز دوباره ۳ رقمی شده است. به گزارش «وطن‌امروز»، بی‌توجهی به پروتکل‌های بهداشتی و انجام واکسیناسیون، شیوع دوباره ویروس کرونا در کشور را محتمل کرده است و چنانچه ویروس جدید به کشور نفوذ کند، سراسر ایران دوباره با مشکل همه‌گیری کرونا مواجه خواهد شد. 

در این باره رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان حکیم گفت: ویروس «اُمیکرون» ویروس خطرناکی است که قدرت سرایت‌پذیری بالایی دارد، بنابراین همه باید پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری‌های اجتماعی را بیش از پیش رعایت کنند تا جامعه دوباره دچار روز‌های سخت کرونایی نشود. شروین شکوهی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» با بیان اینکه این ویروس همان ویروس کرونا البته با جهش جدید مخاطره‌آمیزتری است، گفت: مقابله با این بیماری علاوه بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، انجام واکسیناسیون است و آن دسته از افرادی که از تزریق واکسن کرونا ممانعت می‌کنند در صورت ابتلا به این ویروس در معرض خطر مرگ قرار خواهند گرفت. وی ادامه داد: کسانی که واکسن کرونا تزریق کرده‌اند آنتی‌بادی لازم را برای مقابله با این ویروس دارند و خطر مرگ برای آنها بسیار کم است. بنابراین آن دسته از افرادی که آگاهانه یا ناآگاهانه در برابر واکسیناسیون به اشتباه مقابله می‌کنند باید در سریع‌ترین زمان برای تزریق واکسن اقدام کنند. رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان حکیم اظهار داشت: این بیماری هم‌اکنون در برخی کشورهای دنیا شناخته شده است و احتمال شیوع آن در خیلی از کشورها نیز در آینده نزدیک وجود دارد، بنابراین مسؤولان باید با ایجاد محدودیت‌های سفت و سخت در سفرهای خارجی مانع از ورود این بیماری به کشور شوند، از طرفی چنانچه این سویه جدید ویروس به کشور رسوخ کرد مسؤولان باید خیلی سریع نسبت به امر بازگشایی‌ها تجدیدنظر کنند تا ایران به سرنوشت کشورهای اروپایی که هم‌اکنون با این بیماری خطرناک مواجهند دچار نشود. 

 

* احتمال چرخش سویه آفریقایی کرونا در سراسر جهان

پوشش کامل واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی مهم‌ترین سلاح برای مقابله با سویه جدید کروناست چرا که طبق گزارش‌های موجود بیشترین آمار مرگ‌ومیر، ابتلا و شدت بیماری در آفریقای‌ جنوبی به عنوان کانون اصلی شیوع ویروس اُمیکرون مربوط به کسانی است که واکسن نزده‌اند. 

در این باره رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به کارکرد واکسن‌های موجود در برابر جهش سویه آفریقایی، گفت: ممکن است جهش‌های مکرر کرونا اثر‌گذاری واکسن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد اما پوشش حداکثری واکسیناسیون علیه کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی مهم‌ترین راهکار مقابله با این بیماری است. پیام طبرسی با اشاره به سویه جدید کرونا با نام اُمیکرون (omicron) اظهار کرد: شناسایی این گونه جدید جهش‌یافته کرونا به کمتر از ۳ هفته قبل در آفریقای جنوبی برمی‌گردد و با توجه به سرعت بالای چرخش آن، در بسیاری از کشورها شیوع آن گزارش شده است. وی مشخصه اصلی سویه اُمیکرون را جهش‌های متعدد در پروتئین اسپایک ویروس دانست و افزود: افزایش فاکتورهای جهش‌یافته در این سویه جدید در مقایسه با جهش‌های قبلی موجب شده مقابله با چرخش بیشتر اُمیکرون به عنوان سویه‌ای خطرناک در دستور کار سازمان جهانی بهداشت باشد. استاد دانشگاه علوم‌‌پزشکی شهید بهشتی از افزایش محدودیت‌های جهانی برای پیشگیری از چرخش بیشتر اُمیکرون در دنیا خبر داد و تاکید کرد: چرخش این ویروس محدود به چند کشور اعلام شده نیست و احتمالا با توجه به قدرت سرایت‌پذیری بالا در کشورهای دیگری نیز در چرخش باشد. وی با بیان اینکه کنترل مرزهای خارجی، پوشش حداکثری واکسیناسیون علیه کرونا، رعایت پروتکل‌های بهداشتی، شست‌و‌شوی دست‌ها، عدم ازدحام جمعیت در فضاهای بسته و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در شرایط فعلی باید با جدیت بیشتری دنبال شود، گفت: آمار ابتلا به کرونا در کشور ما روند نزولی دارد و به نظر نمی‌رسد سویه جدیدی وارد کشور شده باشد، بنابراین مهم‌ترین نکته پایش و غربالگری مرزهای خارجی برای پیشگیری از ورود اُمیکرون است. طبرسی درباره کارکرد واکسن‌های موجود در برابر جهش اُمیکرون خاطرنشان کرد: بیشترین آمار مرگ‌ومیر، ابتلا و شدت بیماری در آفریقای جنوبی به عنوان کانون اصلی شیوع این ویروس مربوط به کسانی است که واکسن نزده‌اند. وی با تاکید بر اینکه اثر‌گذاری واکسن کرونا در کاهش مرگ‌ومیر و وخامت وضعیت بیماران کرونایی غیرقابل انکار است، گفت: ممکن است جهش‌های مکرر کرونا اثر‌گذاری واکسن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد ولی بی‌تردید در کاهش میزان مرگ‌و‌میر و وخامت بیماری اثربخش است. به گفته رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری، واکسیناسیون علیه کرونا مؤثرترین سلاح در برابر کروناست. این استاد دانشگاه درباره روند بازگشایی‌ها و کاهش محدودیت‌های کرونایی نیز توصیه کرد: بر اساس نظر ستاد علمی مقابله با کرونا بازگشایی‌ها باید با رعایت مقدمات انجام شود، به این معنی که مدارس ضمن عمل به توصیه‌های بهداشتی، استفاده از تهویه مناسب و کاهش تراکم جمعیت در کلاس‌های درس را با جدیت دنبال کنند و چنانچه مدرسه یا آموزشگاهی زیرساخت‌های رعایت شیوه‌نامه‌ها را ندارد بهتر است آموزش‌ها همچنان آنلاین باشد. 

***

گروه اقتصادی: کسب اینماد برای کسب‌وکارهای اینترنتی در حالی از ابتدای آذر الزامی شده است که اکثر کسب‌وکارهای اینترنتی آن را ابرمجوز و سنگی بزرگ پیش روی خود می‌دانند و شرایط کنونی را زمان مناسبی برای این کار نمی‌دانند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، تیر ۱۴۰۰ در ابلاغیه‌ای از طرف مدیرعامل شاپرک به پرداخت‌یار‌ها، تخصیص پایانه و درگاه پرداخت به کسب‌وکار‌ها منوط به اعتبارسنجی وضعیت نماد اعتماد الکترونیک آنها اعلام شد و پیرو آن بسیاری از کارشناسان، انتقادات فراوانی پیراموان آثار منفی این طرح بیان کردند. 

این موضوع با واکنش نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم رو‌به‌رو شد به طوری که سیدمحسن دهنوی، نماینده مجلس شورای اسلامی با حضور در یک برنامه تلویزیونی گفت: ایجاد محدودیت برای کسب‌و‌کارهایی که اینماد ندارند تصمیم غلطی است. الزام به دریافت اینماد -که وجاهت قانونی ندارد- موجب تعطیلی بیش از 200 هزار کسب‌و‌کار خواهد شد. 

وی افزود: اکنون بیش از 300 هزار کسب‌و‌کار اینترنتی داریم که حداکثر 100 هزار کسب‌وکار دارای اینماد هستند. 

وی اضافه کرد: اجبار کسب‌وکارها برای داشتن اینماد به این معناست که به جای تسهیل شرایط، کسب‌و‌کارها هر روزه ملزم به دریافت مجوزهای بیشتر شوند. 

به گفته نماینده مردم در مجلس یازدهم از رئیس کل بانک مرکزی دعوت شده تا برای این موضوع در مجلس حاضر شود. 

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی پیش از این نیز در توئیتی از الزام به دریافت اینماد به عنوان سنگ بزرگ پیش پای کسب‌و‌کارها و سایت‌های فروش و خدمات یاد کرده بود. 

عضو هیات‌رئیسه مجلس در این توئیت نوشت: مجلس با تصویب قانون تسهیل صدور مجوزهای  کسب‌وکار‌ سعی در کاهش سختی‌های کارآفرینان داشت که الزام به دریافت اینماد سنگ بزرگی پیش پای کارآفرینان و در تضاد با روح مصوبه جدید است. 

در این سال‌ها «مرکز توسعه تجارت الکترونیکی» وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت به صورت انحصاری وظیفه اعطای این نماد را بر عهده داشت.  کسب‌وکارها هم مختار بودند آن را دریافت کنند یا اینکه بی‌تفاوت از کنارش بگذرند. رفته رفته با توجه به اینکه اینماد در اختیار کسب‌وکارهای متخلف هم براحتی قرار می‌گرفت، از میزان اعتبار آن کاسته شد و اساسا مشتریان هم دیگر توجهی به آن نداشتند. این یعنی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت به طور کلی برنامه جامعی برای بررسی  کسب‌وکار‌ها جهت اعطای اینماد نداشت. 

برای مثال سایت سکه ثامن، نماد اعتماد الکترونیکی داشت. وبگاه سکه ثامن (که خود را بستری برای سرمایه‌گذاری در صنعت سکه طلا معرفی می‌کرد) پس از جذب سرمایه تعداد زیادی از مردم، شهریور ۹۷ اعلام ورشکستگی کرد. اتهام این شرکت کلاهبرداری بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان از ۳۰۰۰ کاربر مالباخته عنوان شده است. 

اما مدتی است بحث اجباری شدن گرفتن این نماد برای  کسب‌وکار‌های اینترنتی پررنگ شده است. آنچه عیان است هم‌اکنون اینماد هیچ جایگاهی بین مشتریان برای ارزیابی صلاحیت یک سایت ندارد. از سوی دیگر تبدیل به سنگ بزرگی در برابر توسعه تجارت الکترونیکی کشور شده؛ از این رو اصلاح و بازنگری در ماهیت وجودی آن الزامی است.

***

بنیان‌گذار زرین پال مطرح کرد

افزایش فرار مالیاتی با اجباری شدن اینماد

زهرا فریدزادگان: به اذعان فعالان اقتصادی، صنعت لوازم خانگی سومین صنعت بزرگ در کشور پس از صنعت نفت و خودروسازی است که از گذشته تا امروز روند رو به رشدی را طی کرده است. این صنعت در جهان نیز یکی از صنایع فعال به شمار می‌رود که عمدتا رکود و رونق آن به رکود و رونق اقتصاد کشورها وابسته است و حیات و گسترش آن، با توجه به جنبه‌های اقتصادی گسترده‌ای که دارد از قبیل اشتغال و ایجاد ارزش افزوده، می‌تواند برای هر کشوری از جمله اهداف مهم توسعه باشد. خوداتکایی در صنعت لوازم خانگی ایران که به مدد دستیابی صنعتگران به تکنولوژی‌‌های پیشرفته و تولید انواع لوازم خانگی رقابت‌پذیر محقق شده، بستری را فراهم کرده است که علاوه بر تأمین نیاز داخل کشور و پوشش بازارهای داخلی، زمینه صادرات و ارزآوری را نیز فراهم کند. به این ترتیب صنعت لوازم خانگی ایران در صورتی که در مسیر خود با پیشرفت‌ها و تکنولوژی‌های روز دنیا همسو باشد، براحتی می‌تواند جایگزین اقتصاد نفتی و موجب ارزآوری قابل توجه برای کشور شود. 

اما بدیهی است که تحقق این اهداف بزرگ نیازمند حمایت همه‌جانبه دولت از صنعتگران این حوزه، مبارزه با قاچاق، فرهنگ‌سازی و جلوگیری از واردات کالاهایی است که مشابه آن در کشور با بالاترین کیفیت تولید می‌شود. 

 

* رشد تولید انواع لوازم خانگی

طبق آخرین آمار ارائه‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت از میزان تولید اصلی‌ترین لوازم خانگی الکترونیکی (تلویزیون، یخچال و فریزر و ماشین لباسشویی) در ۶ ماه نخست سال جاری، ۲ میلیون و ۲۹۴ هزار دستگاه انواع لوازم خانگی در کشور تولید شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، معادل 7/9 درصد رشد داشته است. آمار میزان تولید انواع لوازم خانگی در ۶ ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد در مدت مذکور یک میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه یخچال و فریزر تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که میزان تولید یخچال و فریزر معادل 972 هزار دستگاه بوده، رشد 10 درصدی را تجربه کرده است. در بخش تولید ماشین‌ لباسشویی نیز آمارها حاکی از رشد ۳۵ درصدی تولید این کالا در ۶ ماه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته است.

 بر این اساس میزان تولید ماشین‌ لباسشویی در ۶ ماه نخست سال گذشته معادل 495 هزار دستگاه بوده که در سال جاری این رقم به 668 هزار و 900 دستگاه افزایش یافته است. اما در بخش تولید تلویزیون، آمار ارائه‌شده از سوی وزارت صنعت نشان می‌‌دهد میزان تولید انواع تلویزیون کاهش 10 درصدی داشته است. در ۶ ماه نخست سال گذشته 623 هزار و 600 دستگاه انواع تلویزیون در کشور تولید شده که این رقم در مدت مشابه سال جاری به 555 هزار و 400 دستگاه کاهش یافته است. 

 

* پیشرفت در تولید قطعات لوازم خانگی

همچنین دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت اعلام کرده است طی ۲ سال گذشته حدود 2میلیارد دلار قطعات لوازم خانگی وارد کشور شده است ‌اما اکنون با افزایش عمر ساخت داخل به میانگین ۷۰درصد، واردات قطعات لوازم خانگی نیز به 4/1 میلیارد دلار کاهش یافته و ارزبری قطعات لوازم خانگی به ۳۰درصد کاهش یافته است. 

در صنعت لوازم خانگی به طور میانگین بین ۳۰ تا ۳۵ درصد اقلام وارداتی است و بقیه ۶۵ تا ۷۰ درصد بسته به پلتفرم واحدهای تولیدی، بومی‌سازی شده است. به گفته کارشناسان، در صنعت لوازم خانگی گازسوز، داخلی‌سازی بیش از ۹۰ درصدی اتفاق افتاده است. پایین‌ترین میزان داخلی‌سازی مربوط به تلویزیون است که ۳۵ درصد بوده و در اکثر کشورهای تولیدکننده تلویزیون نیز به همین اندازه است، زیرا ماژول که بالاترین ارزش را در بین قطعات متشکله تلویزیون دارد، تنها توسط ۳ برند بزرگ در جهان تولید می‌شود.

 در تولید ماشین لباسشویی نیز بیش از 80 درصد قطعات مورد نیاز این محصول در داخل کشور تولید و حدود 20 درصد از طریق واردات تامین می‌شود. سنسورها، دیگ و منبع مخصوص ماشین‌های اتوماتیک از جمله قطعات وارداتی است. در حوزه تولید یخچال و فریزر و جاروبرقی نیز بیش از 80 درصد قطعات مورد نیاز تولید این کالا در داخل کشور تولید و کمتر از 20 درصد از طریق واردات تأمین می‌شود. همچنین میزان تولید از سال 97 از رقم 8 میلیون دستگاه انواع لوازم خانگی به بیش از 5/15 میلیون دستگاه رسیده است.

 

* سازوکار تولید قطعات داخلی

در حال حاضر شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی بر اساس چند مدل اقتصادی فعالیت می‌کنند؛ یکی از مدل‌های اقتصادی که در فضای کسب‌وکار مطرح می‌شود، رسیدن به نقطه ‌سربه‌سر در تولید برخی قطعات است. منظور از نقطه‌ سربه‌سر نقطه‌ای است که هزینه‌های کلی و درآمد کلی یک تولیدکننده با هم برابر شود. از آن نقطه به بعد، تولید سوددهی دارد. البته سود کلی در نقطه‌ سربه‌سر صفر است. یک شرکت تولیدکننده زمانی می‌تواند به نقطه‌ سربه‌سر برسد که قیمت فروش کالاها بالاتر از قیمت خریداری‌شده‌ باشد تا بتواند هزینه‌های صرف‌شده را جبران کند. در حوزه تولید قطعات لوازم خانگی نیز این منطق حاکم است و تولیدکنندگان در صورتی که تولید یک قطعه به نقطه سربه‌سر برسد، برای تولید آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، در غیر این صورت قطعه از طریق واردات یا خرید از تولیدکننده دیگری تامین می‌شود. 

‌بر اساس این منطق اقتصادی، بسیاری از کارخانه‌ها به این نتیجه می‌رسند که تولید یک قطعه برای آنها صرفه اقتصادی ندارد و تولید‌کننده درصورت تولید این قطعه، بازار رقابت را از دست می‌دهد. برای مثال یک شرکت تولیدی بر اساس محاسبات انجام‌شده درمی‌یابد با تولید 500 هزار بدنه یخچال به نقطه سربه‌سر می‌رسد، در نتیجه برای تولید آن سرمایه‌گذاری می‌کند، اما اگر در طول تولید تنها 200 هزار بدنه یخچال تولید‌ کند، به این معناست که شرکت مذکور به سمت زیان‌دهی حرکت می‌کند و بی‌شک برای جلوگیری از خسارت بیشتر، مجبور به توقف خط تولید و تهیه قطعه از تولیدکننده دیگری می‌شود. 

بنابراین و با توجه به موارد مذکور، میزان اتکا به تولید داخل در ایران بسیار متغیر است. دامنه این تغییر در صنایعی مانند لوازم خانگی که جزو صنایع های‌تک محسوب می‌شوند بسیار بیشتر از صنایع غیر ‌های‌تک است‌. علاوه‌ بر این، بازار تقاضا در بخش لوازم خانگی بسیار متفاوت است و هر سال تکنولوژی‌های جدیدی در تولید این محصولات استفاده می‌شود که توجه مخاطب را برای خرید آن جلب می‌کند. ‌به ‌عبارت دیگر، حتی اگر یک تولیدکننده برای تولید یک قطعه به نقطه سربه‌سر برسد، باید تکنولوژی لازم برای تولید آن را داشته باشد. بنابراین برای تولید محصولات لوازم خانگی در داخل کشور باید جمیع همه این موارد در نظر گرفته شود. 

 

* هدف‌گذاری برای صادرات ۲۰۰ میلیون ‌دلاری

کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت بتازگی گفته است «اگر نمی‌توانستیم لوازم خانگی را در داخل کشور تولید کنیم، برای واردات آن باید حدود 4 میلیارد دلار ارز اختصاص داده می‌شد» و این به معنای خروج سرمایه‌های کشور و تضعیف صنعتگران و فعالان صنعتی بخش لوازم خانگی است. 

طبق آماری که از سوی دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت ارائه شده، در اوایل سال 97 حدود 60 درصد از بازار لوازم خانگی کشور در اختیار محصولات خارجی بوده و حضور ۲ برند کره‌ای در کشور خود مانعی جدی بر سر راه رشد تولید لوازم خانگی در داخل کشور بود. با افزایش تحریم‌ها و خروج ۲ برند سامسونگ و ال‌جی از کشور، فضا برای ارائه توانمندی‌های صنعتگران در حوزه تولید لوازم خانگی فراهم شد؛ مضاف بر اینکه علاوه بر تأمین نیاز داخل، صادرات لوازم خانگی مسیر جدیدی را آغاز کرد. به این ترتیب در حالی که سال ۹۷ تنها حدود ۱۰ میلیون دلار لوازم خانگی به خارج از کشور صادر شد، این رقم در سال ۹۸ به ۱۴۰ میلیون دلار رسید و طبق پیش‌بینی‌های ارائه‌شده قرار است تا پایان امسال میزان صادرات لوازم خانگی به ۲۰۰ میلیون دلار برسد. 

طبق آماری که از سوی سازمان توسعه تجارت از میزان صادرات انواع لوازم خانگی ارائه شده، در 7 ماه نخست سال جاری بیش از ۸۱ میلیون دلار انواع لوازم خانگی انرژی‌بر بزرگ و بیش از 10 میلیون دلار انواع لوازم خانگی انرژی‌بر کوچک تولید داخل به کشورهای دیگر صادر شده است. همچنین صادرات اجزا و قطعات لوازم خانگی بیش از 10 میلیون و ۳۳۰ هزار دلار برای کشور ارزآوری به همراه داشته است. سایر لوازم خانگی نیز به ارزش 860 هزار و 724 دلار از کشور به مقاصد مختلف صادر شده است. به این ترتیب از ابتدای سال جاری تا پایان مهر‌ماه، بیش از 103 میلیون دلار ارز از محل صادرات انواع لوازم خانگی نصیب کشور شده است؛ رقمی که برای رسیدن به صادرات ۲۰۰ میلیون دلاری، چندان دور از ذهن نیست. 

 

* ضرورت حرکت به سمت بازارهای صادراتی

ظرفیت‌ و توانمندی‌های صنعتگران ایرانی در صنعت تولید لوازم خانگی طی یکی، دو سال اخیر به دنبال خروج ۲ برند کر‌ه‌ای از ایران ثابت شد اما طبیعتا این توانمندی‌ها باید به سمت ورود به بازارهای جهانی و ارزآوری سوق داده شود. بدیهی است محقق شدن این هدف ملزوماتی نیاز دارد. 

بی‌شک صادرات یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصاد برای هر کشوری است. صادرات می‌تواند موجب ارز‌آوری، رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی، گسترش دایره ارتباطات، افزایش کیفیت محصولات، جبران آسیب‌های ناشی از کاهش تقاضا در بازار داخلی و... شود. در سال‌های اخیر با توجه به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه کشورمان و افزایش مشکلات اقتصادی، یکی از بهترین راهکار‌ها برای حل این مشکلات، صادرات است. مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر بارها تاکید کرده‌اند که باید وابستگی کشور به صادرات نفت از بین برود. در ۲ سال اخیر بعد از خروج شرکت‌های کره‌ای از بازار لوازم خانگی، این صنعت جانی دوباره گرفت و نه‌تنها نیاز بازار داخلی را برآورده کرد، بلکه در حال حاضر به کشورهای مختلف دنیا لوازم خانگی صادر می‌کند. کولر آبی، آبگرمکن و یخچال و فریزر کالاهای اصلی ایران در صادرات لوازم خانگی هستند که بیشترین سهم را در ارزآوری دارند و با توجه به صادر شدن لوازم خانگی دیگر مانند ماشین لباسشویی و تلویزیون، جان گرفتن صنعت لوازم خانگی کاملا مشهود است. 

دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی روز گذشته اعلام کرد: پاکستان معادنی دارد و آماده است آنها را در اختیار ما بگذارد که در قالب صادرات لوازم خانگی تحت برند مشترک می‌توان این موضوع را دنبال کرد. عباس هاشمی درباره اظهارات رئیس سازمان توسعه تجارت مبنی بر تولید برند مشترک با پاکستان و قزاقستان و راه‌اندازی خط تولید لوازم خانگی در سوریه نیز اظهار کرد: این کشور ۱۸ میلیون نفری امکاناتی دارد و در قالب پیمان اوراسیا اعلام آمادگی هم کرده‌اند. 

وی گفت: درباره پاکستان موضوع تهاتر اهمیت بیشتری دارد. همچنین ایران می‌تواند در سوریه خط تولید راه‌اندازی کند، به احتمال زیاد سوریه در آینده نزدیک به اتحادیه عرب می‌پیوندد؛ قبل از این اتفاق که بخواهند موانعی ایجاد کنند ما می‌توانیم همکاری‌هایی را نیز با این کشور در حوزه لوازم خانگی داشته باشیم. این کشور واردات کالای نهایی را ممنوع کرده است، علاوه بر این ارزی هم ندارد که ما دریافت کنیم. ما باید یک خط تولید در این کشور راه بیندازیم که علاوه بر تامین بازار سوریه در صورت امکان بعد از عضویت در اتحادیه عرب به سایر کشور‌های عربی نیز صادر کنیم.  

به گفته وی، مهم‌ترین مشکلات حوزه لوازم خانگی در چند مورد خلاصه می‌شود؛ چالش اول موضوع قاچاق است که باید مجوز‌هایی که از طریق وزارت کشور داده شده مثل پیله‌وری، ملوانی، ته‌لنجی، مرزنشینی و کولبری یا حذف شود که به علت مشکلات اقتصادی این مناطق بعید است این اتفاق رخ دهد یا دست‌کم باید یک نظارت جدی در این باره انجام شود که جلوی ورود بی‌رویه از این طریق را بگیرند. از طرف دیگر باید موضوع رهگیری کالا که به خاطر کرونا کمی رها شد، به صورت جدی پیگیری شود. چالش دوم سیاست‌های سرکوب قیمتی و دخالت سازمان حمایت، سازمان‌های نظارتی و وزارت صمت است. به‌رغم اینکه تکلیفی وجود ندارد اما از آنجا که سیاست‌های سرکوب قیمتی راحت‌ترین راه است، این مسیر را دنبال می‌کنند ولی چون این سیاست‌ها در میان‌مدت و بلندمدت آسیب‌های جدی به تولید می‌زند، راه غلط و منسوخی است. 

 

* چشم‌انداز صادرات لوازم خانگی تا ۱۴۰۴

وزیر صنعت، معدن و تجارت مهرماه امسال در نشست هم‌اندیشی با تولیدکنندگان لوازم خانگی و بررسی اهداف و برنامه‌های این صنعت وعده داد که بر اساس اهداف تعیین‌شده در بخش لوازم خانگی تا سال ۱۴۰۴ دو برابر میزان واردات فعلی این صنعت، صادرات خواهیم داشت. سیدرضا فاطمی‌امین با بیان اینکه برنامه‌ریزی‌ها باید به گونه‌ای باشد که سال آینده شاهد رشد ۵۰ درصدی صادرات نسبت به واردات باشیم، خاطرنشان کرد: تراز مناسب در واردات و صادرات لوازم خانگی در سال ۱۴۰۲ هدف بعدی در این بخش است. برخلاف رشد تولید لوازم خانگی نسبت صادرات به واردات قابل دفاع نیست، لذا این روند باید تا سال ۱۴۰۴ به رشد ۲ برابری صادرات نسبت به واردات منتهی شود. وزیر صمت همچنین گفت: در تنوع و میزان تولیدات لوازم خانگی در جایگاه مناسبی قرار گرفته‌ایم اما با این حال باید توجه کرد که مسیر رشد و توسعه تولیدات ادامه پیدا کند. 

به نظر می‌رسد چشم‌انداز صنعت لوازم خانگی بویژه در بخش صادرات محصولات این صنعت تنها با عزم ملی و جهادی، همسو بودن با پیشرفت‌ها و تکنولوژی‌های روز دنیا و حمایت همه‌جانبه دولت به سرانجام می‌رسد. بی‌شک ایران می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان لوازم خانگی در منطقه و خاورمیانه باشد، علاوه بر اینکه دامنه حضور خود را در بازارهای اروپایی، آسیای شرقی و قاره آفریقا گسترش و افزایش دهد.

***

حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در گفت‌وگو با «وطن‌‌امروز» درباره ملزومات تحقق صادرات ۲۰۰ میلیون دلاری لوازم خانگی تا پایان سال جاری می‌گوید: عموما در سراسر دنیا کشورهایی اقدام به صادرات لوازم خانگی می‌کنند که ابتدا نیاز بازار داخلی خود را بتوانند تأمین کنند. 

به گفته وی، چند چالش مهم در زمینه صادرات لوازم خانگی در کشور وجود دارد که یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، مسأله برندینگ است.  متاسفانه ما تاکنون در زمینه برندسازی در خارج از کشور چندان موفق عمل نکرده‌ایم، این در حالی است که ترکیه و کره در این حوزه بسیار قوی عمل کرده‌اند. 

وی معتقد است: رمز موفقیت ۲ کشور ترکیه و کره در زمینه برندسازی، حمایت دولت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان لوازم خانگی است؛ در این راستا ارائه جوایز صادراتی و پرداخت هزینه‌های تحقیق و توسعه یا برای مثال قالب‌سازی از سوی دولت، راه را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان هموار می‌کند. 

غزنوی ادامه می‌‌دهد: دولت‌های ترکیه و کره برای تقویت و حمایت از صنعت لوازم خانگی و برندسازی محصولات این صنعت، هزینه‌های بازاریابی و تبلیغات را پرداخت می‌کنند و به این ترتیب برندهای تولیدکننده لوازم خانگی می‌توانند با اطمینان خاطر بیشتر به بازاریابی و تبلیغ محصولات خود بپردازند. نمونه بارز این گونه حمایت‌ها، پرداخت نیمی از هزینه تبلیغات برند آرچیلیک برای درج نام این برند روی پیراهن بازیکنان بارسلونا بود که دولت ترکیه این هزینه را پرداخت کرد. 

به گفته وی، ترکیه حتی تلاش کرده با ایجاد انبارهای منطقه‌ای برای تولیدکنندگان لوازم خانگی، زمینه افزایش صادرات و ارزآوری را فراهم آورد. 

وی با اشاره به اهمیت جوایز صادراتی در افزایش و رشد میزان صادرات می‌گوید: دولت چین به صادرکنندگان ۱۷ درصد جایزه صادراتی پرداخت می‌کند. یا برای مثال کره‌جنوبی حدود ۲۰ درصد جوایز صادراتی به صادرکنندگان پرداخت می‌کند. 

طبیعتا این جوایز صادرکنندگان را تشویق می‌کند برای صادرات بیشتر، تلاش مضاعفی داشته باشند. 

غزنوی همچنین به موضوع حمل‌ونقل نیز اشاره می‌کند و معتقد است: ما همچنان در حوزه حمل‌و‌نقل بسیار عقب‌تر از کشوری مانند ترکیه هستیم. هزینه حمل‌و‌نقل در ترکیه یک‌‌سوم هزینه حمل‌و‌نقل در ایران است. در این میان موضوع جابه‌جایی و انتقال پول نیز بر مشکل صادرات می‌افزاید. 

به گفته او، اگر تمام مشکلات پیش‌روی صادرات لوازم خانگی برداشته شود، بی‌شک با توجه به میزان تولید و تنوعی که در محصولات صنعت لوازم خانگی وجود دارد، ایران نیز در قالب برندهای شناخته شده می‌تواند محصولات خود را به کشورهای مختلف صادر کند.

هوای تهران همچنان آلوده است و سازمان هواشناسی پیش‌بینی می‌کند این آلودگی در روزهای آینده نیز ادامه داشته باشد. دیروز کیفیت هوای پایتخت 157 و در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت، از طرفی کیفیت هوا در ۲۲ ایستگاه تهران نیز در شرایط قرمز قرار داشت. به گزارش «وطن‌امروز»، تداوم آلودگی هوای تهران باعث شد استانداری تهران جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوا را تشکیل دهد و راهکارهای لازم را در این زمینه ارائه کند. استاندار تهران دوشنبه‌شب در تشریح مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا به ممنوعیت تردد شبانه خودروهای گازوئیلی و جلوگیری از فعالیت‌های آلاینده تاکید کرد. محسن منصوری در این جلسه ضمن تاکید بر اهتمام تمام کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و اتخاذ تدابیر لازم جهت جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها، اظهار داشت: با واحدهای تولیدی و کارخانه‌هایی که نسبت به کنترل خروجی‌ها، اقدام موثری نداشته باشند مطابق قانون برخورد می‌شود. وی با اشاره به لزوم اجرای دقیق مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران از سوی تمام دستگاه‌ها، افزود: تا پایان پایداری وضعیت جوی هوای تهران، همه محدودیت‌های ایجاد شده جهت جلو‌گیری از انباشت آلاینده‌ها لازم‌الاجراست. براساس گزارش روابط‌عمومی استانداری تهران، استاندار تهران تاکید کرد: تعطیلی موقت واحدهای صنعتی آلاینده، کنترل دقیق خودروهای بدون معاینه فنی، ممنوعیت تردد شبانه خودروهای گازوئیلی و جلوگیری از فعالیت‌های عمرانی آلاینده باید با دقت و نظارت بیشتری از سوی دستگاه‌های مربوط دنبال شود. طبق مصوبه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران امروز کلاس‌های درس در همه مقاطع تحصیلی به صورت مجازی برگزار می‌شود. همچنین مهد‌کودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی نیز تعطیل و با مرخصی اولیای آنها موافقت می‌شود.

 

* انتقاد محیط‌زیست تهران از کم‌کاری برخی دستگاه‌ها در اجرای قانون هوای پاک

اگر قانون هوای پاک اجرا می‌شد آلودگی هوا به این شدت بروز نمی‌کرد. مدیرکل محیط‌زیست استان تهران ضمن انتقاد نسبت به برخی تکالیف بر زمین مانده قانون هوای پاک، از عملکرد این اداره کل در رابطه با این قانون دفاع کرد. سعید محمودی در گفت‌و‌گو با ایسنا با انتقاد از برخی کارهای به جا مانده براساس قانون هوای پاک گفت: طرح «کهاب» (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) باید تا پایان سال ۱۴۰۰ در همه جایگاه‌های سوخت تهران اجرا شود؛ این در حالی است که در حال حاضر تعداد بسیار محدودی از جایگاه‌ها این طرح را انجام داده‌اند و موضوع به‌ صورت کامل از سوی وزارت نفت انجام نشده است و انتظار داریم در چارچوب قانون هوای پاک این اقدامات با سرعت بیشتری پیگیری شود. وی افزود: براساس آیین‌نامه ماده ۲ قانون هوای پاک از سال ۹۹ باید تمدید یا صدور مجوز شرکت‌های پیک موتوری مشروط به برقی شدن موتوسیکلت‌ها باشد که متاسفانه این موضوع نیز مغفول مانده و جزو تکالیف قانونی سازمان صمت استان تهران است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران با اشاره به تکالیف شهرداری تهران براساس قانون هوای پاک، گفت: انتظار می‌رود شهرداری تهران براساس مواد ۹ و ۱۰ قانون هوای پاک، توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی را با جدیت پیگیری کند. محمودی همچنین برخورد با خودروها و موتوسیکلت‌های دودزا و فاقد معاینه فنی از سوی پلیس راهور مطابق قوانین موجود را از دیگر انتظارات برای کاهش آلودگی هوای تهران دانست و اظهار کرد: یکی از تکالیف پلیس راهور برخورد با اینگونه خودروهاست که باید با دقت عمل بیشتری انجام شود و این کار باعث سوق دادن خودروهایی که در حوزه معاینه فنی تخلف می‌کنند و برطرف کردن نقص فنی موجود در سیستم احتراق می‌شود، در نتیجه در کاهش آلودگی هوا حاصل از منابع متحرک تاثیرگذار است. وی اضافه کرد: درباره مصوبات کارگروه اضطرار هم این انتظار وجود دارد که همه دستگاه‌ها از جمله پلیس و شهرداری و سایر دستگاه‌ها در کنار خود محیط‌زیست مصوبات را با جدیت مورد پیگیری قرار دهند. 

 

* تهران، چهارمین شهر آلوده جهان

تهران دیروز با شاخص کیفیت هوای ۱۵۷ در رتبه چهارم ۱۰ شهر آلوده جهان قرار گرفت. براساس جدیدترین گزارش پایگاه بین‌المللی سنجش و رتبه‌بندی کیفیت شهرها (IQAIR) ظهر دیروز، شهر لاهور پاکستان با شاخص ۲۰۸ آلوده‌ترین شهر جهان بود و تهران نیز با شاخص کیفیت هوای ۱۵۷ در بین ۱۰ شهر آلوده جهان در رتبه چهارم قرار گرفت. در بین ۱۰ شهر آلوده جهان، نام ۳ شهر هندی و ۲ شهر پاکستانی قرار دارد؛ لاهور (پاکستان)، دهلی و کلکته (هند)، تهران (ایران)، بمبئی (هند)، کابل (افغانستان)، شهر کویت (کویت)، کراچی (پاکستان)، کاتماندو (نپال) و هنگ کنگ (هنگ‌کنگ). آلودگی دیروز هوای تهران باعث شد تا سازمان هواشناسی در این شرایط بر کاهش تردد خودروها و کنترل فعالیت واحدهای صنعتی، عدم تردد برای تمام گروه‌های سنی و جلوگیری از فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز توصیه کند. 

***

رضا عدالتی‌پور: چند روز قبل در آستانه از سرگیری مذاکرات وین میان ایران و 1+4‌، «کنث مک‌کنزی» فرمانده نیروهای تروریست آمریکایی در منطقه غرب آسیا (سنتکام) در مصاحبه‌ای با مجله «تایم» با تکیه بر اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت: «رئیس‌جمهور ما گفته آنها به سلاح هسته‌ای دست پیدا نخواهند کرد». او در ادامه با ادعایی تعجب‌برانگیز و غیرکارشناسی گفت: «در این پرونده، دیپلمات‌ها هدایت امور را در دست دارند اما ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا برنامه‌های متنوعی دارد که می‌توانیم در صورتی که به ما دستور داده شود، آنها را اجرا کنیم». این اظهار نظر مک‌کنزی در رسانه‌های غربی به عنوان یک هشدار جدی از سوی آمریکا برجسته شد و برای ساعت‌ها تیتر یک رسانه‌های اصلی غرب بود. این در حالی است که مک‌کنزی در ابتدای مصاحبه خود صراحتا بر توان اثبات شده موشک‌های ایران برای حمله دقیق به اهداف اذعان کرده بود. مک‌کنزی گفت: «یک کاری که ایرانی‌ها طی ۳ تا ۵ سال گذشته انجام داده‌اند، این است که پلتفرم بسیار قابلی از موشک‌های بالستیک ساختند». مک‌کنزی درباره حمله موشکی ایران به پایگاه عین‌الاسد اظهار داشت: «ما قدری شانس آوردیم. ما در بحبوحه انجام یک تمرین نظامی بودیم اما نیروهایی را که در حال انجام مأموریت‌های انسانی بودند، خارج کردیم. بنابراین کسی در آن حملات کشته نشد. البته این صرفاً به خاطر اقدام ما بود، نه اقدام دشمن که قصد داشت آمریکایی‌ها را بکشد». این بخش از اظهارات مک‌کنزی در کنار ادعای وی مبنی بر برخورداری سنتکام از برنامه‌های متنوع برای اجرا در برابر ایران نوعی تناقض و استیصال را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر ژنرال مک‌کنزی و کارشناسان تحت امر او بخوبی واقفند اقدام نظامی علیه ایران، گزینه‌ای نیست که حتی «امکان فکر کردن» به آن وجود داشته باشد. در تشریح این گزاره می‌توان گفت اگرچه عرصه کنونی تقابل نظامی و درگیری بین کشورها تحت تاثیر جنگ‌های هیبریدی قرار گرفته و مؤلفه‌هایی نظیر جنگ‌های سایبری، تقابل نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی و مباحثی از این دست در اولویت کشورهاست اما واقعیت امر این است که توقف دانش بومی ایران در زمینه فناوری هسته‌ای گزینه‌ای است که تنها از طریق کنترل سرزمینی و به بیان دقیق‌تر اشغال کشور امکان‌پذیر است تا به طور بالقوه حکومت ایران را به یک نظام سرسپرده و تحت قیمومت آمریکا مبدل و وضعیت غیرهسته‌ای ایران را حفظ کند. به ‌رغم حمایت گسترده ایالات متحده از جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران، این گزینه تقریبا هرگز توسط هیچ ناظر جدی پیشنهاد نمی‌شود. ضمن اینکه توان رزمی و دفاعی ایران در عرصه سایبری در کنار قدرت موشکی‌ آن امری مسجل است. علاوه بر این سرمایه‌گذاری ایران در سال‌های اخیر در عرصه هوش مصنوعی و کاربرد این فناوری در موشک‌های میان‌برد خود حاکی از آمادگی ایران برای تقابل با دشمنان در این عرصه است. 

در همین زمینه «آتلانتیک» در گزارشی به رد امکان حمله نظامی منجر به اشغال سرزمینی ایران پرداخته است. در این گزارش آمده است:«در صورت حمله نظامی به ایران، تهران می‌تواند حتی قبل از شروع حمله نظامی، هزینه‌های گزافی را به ارتش ایالات متحده تحمیل کند. در این بین با وجود همه توان تکنولوژیک و قدرت رزمی ایران مؤلفه‌ای به نام ژئوپلیتیک ایران نیز عامل جدی در برابر هر گونه تهاجم و تخاصم خارجی بویژه از جانب آمریکا خواهد بود. اخیرا مرکز «Stratfor» به عنوان یک شرکت خصوصی مشاور اطلاعاتی، فتح ایران را به عنوان «یک قلعه که از ۳ طرف توسط کوه‌ها و از طرف چهارم توسط اقیانوس احاطه شده است، با یک زمین کویری در مرکز آن» بسیار دشوار دانسته بود. 

در حالی که «قدرت توقف آب»* با توجه به عصر مهمات هدایت‌شونده دقیق، تهاجمات آبی‌- خاکی را چالش‌برانگیز کرده است، ایالات متحده از روی ناچاری ترجیح می‌دهد از طریق یکی از مرزهای زمینی به ایران حمله کند، همان‌طور که سال 2003 به عراق حمله کرد. بر این اساس می‌توان گفت گزینه‌های محدودی در این زمینه وجود دارد. اگر آمریکا قصد تهاجم از غرب افغانستان را به عنوان محتمل‌ترین راه برای حمله به ایران در نظر بگیرد، با توجه به شرایط فعلی منطقه از نقطه نظر لجستیکی، ایجاد یک نیروی مهاجم بزرگ در غرب افغانستان یک کابوس خواهد بود. حال با فرض امکان استفاده از غرب افغانستان، موضوع مهم‌، جغرافیای منطقه مرزی است. اول اینکه چند رشته‌کوه نسبتا کوچک در امتداد منطقه مرزی وجود دارد. وحشتناک‌تر اینکه، آغاز حرکت از مرز افغانستان و رسیدن به شهرهای بزرگ ایران مستلزم عبور از ۲ منطقه بزرگ کویری یعنی دشت لوت و دشت کویر است.  وجود این پهنه بزرگ خاکی و باتلاقی، بشدت توانایی آمریکا را برای استفاده از هر پیاده نظام مکانیزه و احتمالا موتوری محدود می‌کند. اما درباره مرزهای غربی ایران؛ در شمال غرب ایران با ترکیه، متحد ایالات متحده در ناتو هم‌مرز است. آنکارا که سال 2003 اجازه استفاده از خاک خود را برای حمله به عراق از سوی ایالات متحده رد کرد، طبیعتا این اجازه را در قبال حمله به ایران هم نخواهد داد؛ چه اینکه پیوندهای راهبردی ایران و ترکیه نیز تاکنون با وجود همه تنش‌های فی‌مابین، روابط سیاسی و دیپلماتیک بین این 2 قدرت منطقه‌ای را حفظ کرده است. صرف‌نظر از این، کو‌‌ه‌های زاگرس که مرزهای ایران با ترکیه و بخش بزرگی از مرز عراق را مشخص می‌کند، تهاجم بزرگ را از این مسیر بشدت دشوار خواهد کرد. تنها استثنا در مرزهای غربی ایران، در جنوب آن است؛ جایی که رودخانه‌های دجله و فرات با هم برخورد می‌کنند و آبراه شط‌العرب را تشکیل می‌دهند. این مسیر تهاجمی بود که صدام در دهه 1980 از آن استفاده کرد. با این حال پیوندهای ناگسستنی و عمیق ایران و عراق در عرصه‌های سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی این 2 همسایه را به متحدان استراتژیک تبدیل کرده است. واقعیت حاکم بر شرایط منطقه نشان می‌دهد نفوذ منطقه‌ای ایران بویژه در بعد قدرت نرم برای هر رئیس‌جمهور آمریکا که تصور حمله به ایران از ذهنش عبور کرده، مانعی مستحکم در برابر این گزاره بوده است و تهران تا حد زیادی در چینش سنگرهای خود موفق بوده و پایگاه‌های بالقوه‌ای که آمریکا در غرب ایران مدنظر داشته تا بتواند از آنجا به ایران حمله کند، بسته است. 

بنابراین تنها گزینه باقیمانده آمریکا این است که خط ساحلی جنوبی ایران را که تقریبا 800 مایل امتداد دارد و بین آب‌های مجاور خلیج‌فارس و دریای عمان تقسیم شده است، مورد حمله قرار دهد. در اینجا نیز سازمان دفاعی مستحکمی در برابر هر گونه تجاوزی شکل گرفته است. ایران در ربع قرن گذشته خود را برای چنین اتفاقی آماده کرده است. به طور خاص، ایران روی دستیابی به قابلیت‌هایی برای اجرای استراتژی منع دسترسی به ساحل تمرکز کرده است. ایران تعداد زیادی موشک هدایت‌شونده، قایق‌های تندرو، پهپادها، زیردریایی‌ها و مین‌های ساحلی و دریایی در این منطقه‌ مستقر کرده است. «رابرت کاپلان» در کتاب انتقام جغرافیا، خط ساحلی ایران را اینطور شرح می‌دهد: «خلیج‌ها، تنگه هرمز و جزایر ایران مکان‌های عالی برای مخفی کردن قایق‌های تندرو است». مساله این است که جغرافیا یک عنصر کلیدی در برنامه‌ریزی نیروی دریایی ایران است. ضمن اینکه فضای محدود خلیج‌فارس (عرض دریا) که در بسیاری از نقاط کمتر از 100 مایل دریایی عرض دارد، مانور‌پذیری ادوات سطحی بزرگ مانند ناوهای هواپیمابر را محدود می‌کند. در مقابل سواحل شمالی خلیج‌فارس پر از دماغه‌های صخره‌ای است که برای پوشش زمین و عملیات قایق‌های کوچک مناسب است. در کنار این موارد برخورداری ایران از جزایر متعدد در خلیج‌فارس سبب شده ایران روی خطوط اصلی کشتیرانی در خلیج‌فارس و دریای عمان تسلط کامل داشته باشد». 

بر این اساس می‌توان گفت ادعاهای واهی نظیر آنچه فرمانده تروریست‌های آمریکایی درباره برنامه آنها برای مقابله با ایران مطرح می‌کند و از سوی رسانه‌های همسو با آنها برجسته می‌شود، به هیچ عنوان محلی از اعراب ندارد اما آنچه در این میان باید مدنظر قرار گیرد، ارزشمند بودن قدرت نفوذ منطقه‌ای ایران و صیانت محض از تمامیت ارضی کشور به عنوان یک قدرت برتر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با هدف حفظ نقطه قوتی به نام عمق استراتژیک ایران است. 

---------------------------------

پی‌نوشت

* اصطلاحی که نخستین‌بار از سوی «جان مرشایمر» از اندیشمندان رئالیسم تهاجمی در رابطه با تشریح قدرت کشورهای فراساحلی در استفاده از مرزهای آبی برای حفاظت از تمامیت ارضی به کار گرفته شد.